नेपाल प्रहरी प्रधान कार्यालय, अन्वेषण योजना तथा विकास निर्देशनालय नेपाल प्रहरी सेवाको सुदृढीकरण गर्ने उद्देश्यका साथ वि.सं. २०४४ सालमा प्रहरी नायव उपरीक्षकको नेतृत्त्वमा अन्वेषण तथा योजना शाखाको रूपमा स्थापना भएको थियो । वि.सं. २०६६ सालदेखि यस निर्देशनालय प्रहरी नायव महानिरीक्षकको नेतृत्त्वमा रहेको छ । यस निर्देशनालयले नेपाल प्रहरीको काम कारबाही र सार्वजनिक सुरक्षा अभ्यासहरूलाई समयानुकूल प्रभावकारी बनाउन अनुसन्धानमा आधारित योजना तथा नीति निर्माणको कार्य गर्दै आएको छ । साथै यस निर्देशनालयले कार्ययोजना निर्माण र कार्यान्वयन एवं अनुगमन तथा मूल्याङ्कन कार्य समेत गर्दै आइरहेको छ । यस निर्देशनालयले प्रहरी महानिरीक्षकलाई नीतिगत कार्यमा आवश्यक सुझाव समेत दिँदै आएको छ ।

प्रहरी महानिरीक्षकबाट मातहतका विभाग र कार्यालय प्रमुखहरूसँग गरेको वार्षिक कार्यसम्पादन सम्झौताको कार्यान्वयन, अनुगमन र मूल्याङ्कन लगायतका कार्यमा सहजीकरण गर्ने भूमिका समेत यस निर्देशनालयले निभाउँदै आइरहेको छ ।  साथै संगठनका विभिन्न विषयहरुमा खोज तथा अनुसन्धान गरी नीतिगत सुधारको लागि आवश्यक सुझाव समेत दिँदै आइरहेको छ । यस निर्देशनालयले नेपाल प्रहरीका लागि वैदेशिक सहायता कार्यक्रमहरूको लागि एकद्वार प्रणाली अन्तर्गत समन्वयात्मक भूमिका निर्वाह गर्दै आइरहेको छ ।